سهمیه بنزین نوروزی در حالی که تقریبا ۱۰ روز به آغاز سال جدید مانده، همچنان در سایه‌ای از ابهام قرارد دارد. در سال‌های قبل دولت برای سفرهای نوروزی سهمیه‌ای اضافی با پایین‌ترین قیمت ممکن تعیین می‌کرد؛ اما امسال هنوز هیچ خبری از سهمیه نوروزی نیست.
سهمیه بنزین نوروزی چه تأثیری در میزان سفرها دارد؟
به دلایل متعدد، امسال مردم امکان کمتری برای مسافرت‌های طولانی و پر خرج دارند. بخصوص، با افزایش قیمت ارزهای خارجی در مقابل ریال، انتظار می‌رود که نوروز امسال افراد کمتری به کشورهای دیگر سفر کنند.
همین امر باعث می‌شود که تعداد سفرهای داخلی افزایش یابند و ترافیک سنگین‌تری بر جاده‌های کشور اعمال گردد. ازطرفی، ۳ سال اخیر بدترین سال‌های ممکن برای صنایع گردشگری بوده و این صنعت و فعالان آن، خسارات شدیدی را متحمل شده‌اند.
بنابراین، از یک طرف پتانسیل قابل‌توجهی در افزایش تعداد سفرهای داخلی وجود دارد که می‌تواند قدرت دوباره‌ای به این صنعت بدهد. ازطرف دیگر، قدرت خرید مردم به پایین‌ترین سطح ممکن رسیده و امکان مانور زیادی برای بهره بردن از روزهای تعطیل نوروز را ندارند.
سهمیه نوروزی پس، هرچند کم، اما یک مشوق غیرقابل انکار در تصمیم‌گیری مردم برای برنامه‌ریزی سفرهای داخلی است. تأکید می‌کنیم که اگرچه در مقابل افزایش هزینه‌ها و افزایش نرخ دلار، سهمیه بنزین نوروزی و مبلغ آن تأثیر شاخصی بر اقتصاد خانوار ندارد، اما از نظر ذهنی یک مطلوبیت و تمایل به سفر ایجاد می‌کند.
وضعیت از دید دولت و سهمیه بنزین نوروزی
دولت بر سر یک دوراهی قرار دارد، زیرا هم‌زمان با ارائه سهیمه نوروزی، باید شاهد افزایش شدید ترافیک در نقاط گردشگری کشور باشد و قدرت مالی دولت نیز اجازه مانور چندانی در این اواخر سال به آن نمی‌دهد.
در مقابل، مولفه درآمدزایی و حفظ مزیت‌های اقتصادی نوروز ۱۴۰۲ برای جمعیت قابل‌توجهی از کشور، ارائه سهیمه نوروزی ۱۴۰۲ را توجیه می‌کند. همین امر باعث شده که امروز که ۱۸ اسفند است، دولت هنوز تصمیم قاطعی مبنی بر تخصیص سهمیه بنزین نوروزی به مردم را اتخاذ نکرده باشد.
نکته مهم اینکه، ذهنیت مردم بسیار به خبرهای نسبتا مثبت مثل ارائه سهمیه بنزین نوروزی عادت کرده و در چنین شرایط بد اقتصادی، چند ده لیتر بنزین می‌تواند مولفه مهمی در جلب رضایت، حتی اگر مقطعی، مردم باشد.
عیدی نوروزی دولت و یارانه اسفند ۱۴۰۲
موضوع دیگر که قشر کم‌درآمد کشور بسیار بر روی آن حساب باز کرده‌اند، مسئله عیدی نوروزی و پرداخت آن با یارانه اسفند ۱۴۰۲ است. در دوره‌های گذشته، دولت‌ها از عبارت عیدی دولت برای اضافه پرداخت آخر سال و هم‌زمان با یارانه اسفند استفاده می‌کردند.
اما مشابه با سهمیه بنزین نوروزی ۱۴۰۲، عیدی نوروز ۱۴۰۲ به یارانه بگیران، هنوز مشخص نیست و دولت تصمیم قاطعی درباره آن نگرفته است. چنانکه گفتیم، این مبلغ نیز اگرچه کم، اما تأثیر مثبت قابل‌توجهی بر ذهنیت مردم درباره وضعیت دولت و نحوه تعامل اقتصادی آن با مردم دارد.
دولت در سال ۱۴۰۱ با فشارهای اقتصادی زیادی روبرو بوده و کسری بودجه آن نیز قابل توجه است. بنابراین، هرگونه صرفه‌جویی را با آغوش باز می‌پذیرد. با این حال، امکان زیادی وجود دارد که سهمیه بنزین نوروزی ۱۴۰۲ و یارانه عیدی دولت، هر دو کم و بیش تخصیص یابند.
با این حال، ممکن است دولت گزینشی عمل کند و این دو مورد را تنها به بخشی از دارندگان خودرو و جمعیت یارانه‌بگیر کشور ارائه دهد. برای مثال، دهک بندی در این دو مورد اجرا شود و تنها دهک‌های پایین جامعه سهمیه بنزین نوروزی و عیدی نوروزی دریافت کنند.
وام یارانه ۱۴۰۱
گزینه دیگر دولت برای ایجاد تعادل در تأمین بودجه مورد نیاز برای سهمیه بنزین نوروزی ۱۴۰۲ و عیدی یارانه، گزینه پرداخت وام به یارانه بگیران است. مشابه با دوران کرونا، دولت می‌تواند هم‌زمان با تخصیص مبالغی ۱ تا ۳ میلیون تومانی به دریافت کنندگان یارانه، امکان سفرهای کوتاه را تأمین کند و در ادامه، بازگشت پول به صندوق خود را تضمین کند.
هرچند این گزینه نیز چالش‌های مالی خاص خود را دارد و دولت باید برای تأمین مالی آن راه‌حل‌های فوری اقتصادی تعریف کند، اما در میان تمام گزینه‌های موجود، این مورد قابل اجراتر به نظر می‌رسد.