در سال ۱۹۱۸ پس از فروپاشی امپراتوری روسیه، چندین جمهوری در منطقه قفقاز اعلام استقلال کردند که جمهوری ارمنستان یکی از آنها بود:
اولین جمهوری ارمنستان:
– در ماه می ۱۹۱۸، پس از فروپاشی امپراتوری روسیه، ارمنستان اعلام استقلال کرد و جمهوری ارمنستان تشکیل شد.
– این جمهوری اولین دولت ارمنی مستقل در طول ۵۰۰ سال بود.
جمهوری دموکراتیک آذربایجان:
– همزمان با ارمنستان، در ماه می ۱۹۱۸ جمهوری دموکراتیک آذربایجان نیز اعلام استقلال کرد.
– این جمهوری اولین دولت مستقل آذربایجانی بود در طول تاریخ.
– جمهوری دموکراتیک آذربایجان تا سال ۱۹۲۰ حکومت کرد و سپس به اتحاد جماهیر شوروی پیوست.
پس در سال ۱۹۱۸، پس از فروپاشی روسیه تزاری، این دو جمهوری در منطقه قفقاز شکل گرفتند و برای مدتی به عنوان دولت های مستقل در منطقه فعالیت کردند.
چند عامل اصلی سبب سقوط این دو جمهوری در قفقاز شد:
فشار و مداخله خارجی:
– هر دو جمهوری با مشکلات و فشارهای سیاسی و نظامی از سوی قدرت‌های منطقه‌ای مواجه بودند.
– جمهوری ارمنستان با فشار نظامی ترکیه و آذربایجان مواجه بود.
– جمهوری دموکراتیک آذربایجان نیز تحت فشار نظامی ارمنستان و قدرت‌های بزرگ منطقه از جمله ایران و روسیه بود.
مسائل داخلی:
– هر دو جمهوری با چالش‌های سیاسی و اقتصادی داخلی نیز روبرو بودند.
– ناآرامی‌های داخلی، درگیری‌های قومی و مذهبی و بحران‌های اقتصادی زمینه را برای سقوط آنها فراهم کرد.
گسترش قدرت بلشویک‌ها:
– در شرایط آشفته پس از جنگ جهانی اول، بلشویک‌های روسیه به سرعت در حال گسترش قدرت در منطقه بودند.
– در نهایت، با نفوذ و گسترش قدرت بلشویک‌ها در قفقاز، هر دو جمهوری مستقل سرنگون شدند و به اتحاد جماهیر شوروی ملحق گردیدند.
پس مجموعه عوامل داخلی و خارجی سبب شد که این دو جمهوری جدید در قفقاز دوام نیاورده و در نهایت توسط بلشویک‌ها سرنگون شوند.
چندین عامل اصلی باعث بروز مشکلات اقتصادی و سیاسی در جمهوری ارمنستان و جمهوری دموکراتیک آذربایجان در سال‌های پس از استقلال شد:
شرایط پس از جنگ جهانی اول:
– جنگ جهانی اول تخریب گسترده‌ای در منطقه قفقاز بوجود آورده بود.
– زیرساخت‌ها، اقتصاد و نظام حکومتی منطقه به شدت آسیب دیده بود.
چالش‌های ناشی از تشکیل دولت جدید:
– این دو جمهوری تازه تشکیل شده با چالش‌های زیادی برای ایجاد نهادهای دولتی، اقتصاد و امنیت داخلی روبرو بودند.
– کمبود منابع، تجربه و پیوندهای بین‌المللی آنها را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده بود.
درگیری‌های قومی و مرزی:
– اختلافات قومی و مرزی بین ارمنستان و آذربایجان تنش‌های زیادی ایجاد کرده بود.
– این تنش‌ها در نهایت به جنگ کوتاه مدت نظامی بین دو کشور انجامید.
مداخله و فشار قدرت‌های خارجی:
– قدرت‌های منطقه‌ای مانند ترکیه، ایران و روسیه در امور داخلی این دو جمهوری دخالت می‌کردند.
– این مداخله‌ها باعث تشدید چالش‌های سیاسی و اقتصادی آنها شد.
در مجموع، شرایط بحرانی پس از جنگ جهانی اول، چالش‌های ناشی از تشکیل دولت جدید، تنش‌های قومی و مرزی و فشار قدرت‌های خارجی زمینه را برای بروز مشکلات اقتصادی و سیاسی در این دو جمهوری تازه تأسیس فراهم کرد.
برخی از این مشکلات همچنان در جمهوری ارمنستان و جمهوری دموکراتیک آذربایجان وجود دارند، اگرچه شدت و ابعاد آنها تا حدی تغییر کرده است:
مشکلات اقتصادی:
– هر دو کشور همچنان با چالش‌های اقتصادی مانند بیکاری، فقر و وابستگی به کمک‌های خارجی مواجه هستند.
روند خصوصی سازی و توسعه بخش خصوصی در این دو کشور با چالش‌هایی همراه بوده است.
–
تنش‌های سیاسی و مرزی:
– اختلافات مرزی و سرزمینی بین ارمنستان و آذربایجان همچنان موجود است و گاهی باعث درگیری‌های نظامی محدود می‌شود.
– چالش‌های سیاسی بین احزاب و نهادهای دولتی در این دو کشور همچنان ادامه دارد.
نفوذ قدرت‌های خارجی:
– روسیه، ترکیه و ایران همچنان در سیاست‌های داخلی و خارجی این دو کشور دخالت می‌کنند.
– این مداخلات بیگانه گاه باعث تشدید تنش‌ها و چالش‌های داخلی می‌شود.
با این حال، در طی سال‌های گذشته، هر دو کشور توانسته‌اند تا حدودی بر این چالش‌ها فائق آیند و به ثبات و توسعه نسبی برسند. اما همچنان راه درازی در پیش دارند تا به ثبات و توسعه پایدار دست یابند.