حرکت به سمت افزایش بهره وری و توسعه اقتصاد دیجیتال

انقلاب صنعتی چهارم، کلیتی است که در آن فناوری نقشی محوری را در انتقال سازمان‌ها به انواعی با بهره‌وری بالاتر، نوآوری بیشتر و توسعه پایدار بازی می‌کند. در اینجا فناوری می‌تواند یک چیپ (Chip) کوچک از یک وسیله خانگی یا صنعتی باشد، نرم‌افزاری که پاسخی هوشمندانه و مستقل به سوالات مشتریان می‌دهد یا اینکه خودروی صنعتی و بدون سرنشین بزرگی است که در یک معدن به فعالیت استخراج مشغول است. همه این فناوری‌ها زیرساخت‌های لازم برای فعالیت‌های بزرگتری چون دیجیتالی سازی، خودکارسازی و هوشمندسازی عملیات را تشکیل می‌دهند.

دیجیتالی سازی
منظور از دیجیتالی سازی فعالیت یا مجموعه‌ای از فعالیت‌هاست که به واسطه آنها یک فرآیند آنالوگ به حالت دیجیتال تبدیل می‌شود، بدون اینکه بر ماهیت فرآیند (دلیل وجود و نوع نتیجه آن) تغییر چندانی اعمال شود. همچنین، منظور از آنالوگ در اینجا حضور بیشتر نیروی انسانی و منظور از دیجیتال حضور بیشتر فناوری در مراحل مختلف انجام فرآیند است. از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا همزادهای دیجیتالی که فرآیندهای پیچیده یک سازمان را شبیه‌سازی می‌کنند، دیجیتالی سازی در تاروپود جوامع و صنایع مختلف تنیده شده است. برای نمونه، تا پایان سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۶.۴ میلیارد گوشی همراه فعال وجود داشتند که ردی از حضور آنها در جایی از صفحات گسترده اینترنت به جا مانده است؛ این تعداد گوشی همراه تا ۲۰۲۸ به ۷.۷ میلیارد می‌رسد، یعنی حضور آنلاین مردم به با سرعتی بالا همچنان در حال افزایش است. درنتیجه، مشتریان و ارباب رجوع‌های سازمان‌ها دنیای دیجیتال را بهتر از پیش می‌شناسند و محصولات و خدماتی را طلب می‌کنند که با فناوری روز ارتباط تنگاتنگی دارد. دیجیتالی سازی تلاشی همه‌جانبه برای دریافت سهم بیشتری از این حضور آنلاین مردم و افزایش بهره‌وری فرآیندها با بهره‌گیری بیشتر از فناوری است.

خودکارسازی
در سال ۲۰۲۱، نزدیک به ۵.۴ میلیارد دلار صرف پروژه‌های خودکارسازی در صنایع مختلف شد. این عدد برای سال ۲۰۲۳ دو برابر است و تا سال ۲۰۳۰ اختلافی باورنکردنی حاصل می‌شود. هدف از خودکارسازی افزایش استفاده از فناوری، برنامه نویسی، رباتیک و فرآیندهای خودکار برای کاهش وابستگی به نیروی انسانی، کاهش خطا در عملیات و افزایش بهره‌وری است. بر اساس گزارش مکنزی در سال‌های نزدیک پیش رو، ۶۴ درصد از کل فرآیندها در بخش تولید خودکارسازی خواهند شد. در نتیجه این خودکارسازی، بهره‌وری به صورت نمایی و سالانه ۰.۸ تا ۱.۴ درصد رشد خواهد کرد و تنها شرکت‌هایی امکان بقا و رقابت دارند که خودکارسازی را در استراتژی‌های میان مدت و بلند مدت خود دیده باشند. بنابر تحقیق HBR، نود درصد کارمندان در صنایع مختلف بر این باورند که خودکارسازی سطح بهره‌وری آنها را نیز بالا برده و ۸۵ درصد بر این باورند که ابزارهای خودکارسازی سطح تعامل تیمی را نیز افزایش داده‌اند. برای نمونه، ۸۰ درصد از کارکنانی که در یک سازمان با سطح خودکارسازی بالا فعالیت می‌کنند بر این باورند که ابزارهای خودکارسازی زمان بیشتری برای بودن با خانواده، ارتقاء مهارت‌های حرفه‌ای و شخصی، ارتباط بهتر با مشتریان و اعضاء سازمان در اختیار آنها قرار داده‌اند. بنابراین، خودکارسازی نه تنها عاملی در کاهش نقش انسان در توسعه جهان خود نیست، بلکه محرکی برای افزایش خلاقیت و آرامش روحی اوست.

هوشمندسازی
منظور از هوشمندسازی ترکیب دیجیتالی سازی با خودکارسازی و افزایش دسترسی‌های ماشین به نفع بهره‌وری در عملیات صنعتی و غیرصنعتی است. برای مثال، هوش مصنوعی می‌تواند نیاز به حسگرهای محیطی را در گوشه به گوشه عملیات تشخیص دهد، داده‌های مفید را از انواع اضافی جدا و تحلیل کند و برای آینده عملیات سناریو سازی کند. از این طریق، ماشین‌ها نه تنها عاملان اجرای عملیات مختلف‌اند، بلکه توسط پلتفرمی هوشمند کنترل می‌شوند که امکان خطای کمتری دارد، احساسات را در عملیات دخیل نمی‌کند و از جنس فضا و ماهیت دیجیتال است. هوشمندسازی برای یک سازمان یا صنعت، به منزله درک بسیار بالای اعضاء آن از نیاز کنونی در دیجیتالی سازی عملیات، بهره‌گیری از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای انتقال بخشی از قدرت به پردازشگرهای کامپیوتری و تمرکز حداکثری بر روی بهره‌وری و شیوه‌های ارتقاء آن است. اگر بخواهیم مقایسه‌ای کوتاه از سه واژه دیجیتالی سازی، خودکارسازی و هوشمندسازی داشته باشیم، بهترین شیوه ارائه مثالی از یک کارخانه تولید خودروهای بدون سرنشین صنعتی یا سواری است. خودروهای بدون سرنشین محصولات هوشمندی هستند که از قابلیت‌های هوش مصنوعی بهره می‌برند تا استقلال عملیاتی داشته باشند (خودکارسازی)، در خط تولید آنها ربات‌هایی وجود دارند که مفهوم دیجیتالی شدن را به خوبی تداعی می‌کنند و مشتری‌هایی سراغ آنها می‌روند که بهره‌وری حاصل از موج دیجیتالی شدن را تشخیص داده‌اند.